زمین دقیقاً یک سنگ جامد نیست که در حال چرخش به دور محورش باشد. لایه‌هایی داخل زمین عبارتند از هسته، گوشته و پوسته، اثر متقابل پوسته و گوشته باعث زمین‌لرزه‌های عمیق می‌شود. بخش بالایی گوشته از قسمتی بنام آستنوسفر که به صورت بخش مذاب است، تشکیل شده است. لیتوسفر به صورت بلوک‌هایی بزرگ به روی آستنوسفر شناور است. این بلوک همان صفحات هستند. صفحات در اثر چند عامل مثل: جریانهای همرفت، جاذبه، چرخش زمین و سایر نیروها، به آرامی حرکت می‌کنند.
سنگهای گرم شده اعماق زمین در اثر ازدیاد حجم و کاهش چگالی به سمت بالا می‌آیند در عوض مواد سرد و سنگین‌تر به سمت پایین می‌روند که باعث بوجود آمدن جریانهای همرفت می‌شوند. درواقع جریانهای همرفت حرکات چرخه‌ای سه بعدی هستند. این چرخه به همین نحو مدام تکرار می‌شود. اگر شما مقداری درمورد جریانهای همرفت موجود در گوشته فکر کنید پی می‌برید که این جریانها به روی پوسته تأثیر می‌گذارند. قاره‌ها از مواد سبکتری تشکیل شده‌اند و به نظر می‌رسد که هرگز در جریانهای همرفت دخالت نکنند. درست مثل روغن است که بر روی سطح آب شناور باشد و همیشه بر روی سطح باقی می‌ماند.
در پوسته تنش‌های دیگری وجود دارند که تفاوت زیادی با موارد ذکر شده قبلی دارند، و در اثر چرخش زمین به دور محور خود ایجاد می‌شوند. استوا سریعتر از قطبین حرکت می‌کند. این دو تنش تولید شده توسط گردش زمین و جریانهای همرفت نیروی زیادی به لیتوسفر وارد می‌کنند. که این تنش‌ها را به صورت شکستگی‌ها یا به عبارت بهتر گسل‌ها آزاد می‌کنند. به هرحال حرکت در امتداد گسل‌ها موجب آزاد شدن نیروهایی می‌شود که به آنها امواج لرزه‌ای می‌گوییم، وقتی که این امواج به سطح زمین می‌رسند آن را لرزانده و باعث زمین لرزه می‌شوند. زلزله‌ها در اثر حرکت ناگهانی و شکستن توده‌های سنگی در امتداد گسل‌هایی که از قبل موجود بوده‌اند، ایجاد می‌شوند. گسل عبارت از یک سطح شکسته شده در داخل پوسته زمین است. به نقطه‌ای از گسل که جابجایی از آنجا شروع می‌شود کانون زلزله گویند. و نقطه بالایی آن در سطح زمین که مستقیماً در بالای کانون قرار گرفته مرکز سطحی گویند. گسل‌ها می‌توانند در اثر کشش، فشارش، یا حرکات لغزشی بوجود آیند.
امواج لرزه‌ای در سرتاسر زمین حرکت می‌کنند. آنها شامل انواع مختلفی از امواج می‌شوند. دو نوع اصلی آن امواج P و S هستند. نوع اول امواج Pیا امواج اولیه نامیده می‌شوند، چونکه آنها سریعترین امواج هستند و اولین امواجی هستند که توسط لرزه نگار ثبت می‌شوند. موج P را می‌توانیم به عنوان یک موج فشاری – کششی توصیف کنیم، چونکه سنگهای موجود در مسیر حرکتش را بوسیله انقباض و انبساط در امتداد افق حرکت می‌دهد. یک موج P به صورت یک نیروی ترافشارشی از داخل مواد عبور نماید.
دومین نوع امواج لرزه‌ای اصلی اصلی موج S نامیده می‌شود. امواج S امواجی برشی هستند. امواج S آهسته‌تر از نوع P حرکت می‌کنند. حرکت یک ذره در موج برشی عمود بر جهت حرکت خود موج است. انرژی آزاد شماره طی یک زمین لرزه باعث لرزش زمین می‌شود. اگر شما به مرکز سطحی زمین لرزه نزدیک باشید لرزش شدیدتر از حالتی خواهد بود که درفاصله دورتری نسبت به آن قرار گرفته باشید. این تغییرات به دلایل متعددی بستگی دارند. این نکته مهم است که انرژی لرزه‌ای هنگام حرکت موج در سنگ‌ها. در آنها انتشار می‌یابد که به دلیلل اصطکاک و دیگر عوامل است. به علاوه انواع مختلف امواج لرزه‌ای با سرعت‌های متفاوتی حرکت می‌کنند. یعنی در فاصله نزدیک مرکز سطحی تمام امواج با هم و در یک زمان به نقطهه موردنظر می‌رسند که در این حالت زمین خیلی شدیدتر و در یک دوره زمانی کوتاه خواهد لرزید در فاصله‌های دورتر از مرکز سطحی بین زمان رسیدن امواج مختلف به نقطه موردنظر فاصله ایجاد می‌شود. که این پراکنده شدن انرژی باعث می‌شود لرزش با شدت کمتری انجام شود.
امواج لرزه‌ای تولید شده توسط یک زمین لرزه می‌توانند بوسیله یک لرزه‌نگار ثبت و اندازه‌گیری شوند. رکوردهای ثبت شده بوسیله لرزه‌نگار، لرزه نگاشت نامیده می‌شوند. امواج لرزه‌ای از کانون زمین لرزه تولید شده و در سرتاسر زمین انتشار می‌یابند. این امواج می‌توانند به بعضی از مناطق زمین آسیب رسانند. عوامل زیادی در میزان آسیب گذاری دخیل‌اند. فاصله از کانون زمین لرزه عامل مهمی است. طی عبور امواج از زمین، انرژی‌شان را به تدریج از دست می‌دهند، چنانچه اگر شما در فاصله دورتری از کانون زلزله قرار گرفته باشید، لرزش کمتری را احساس خواهید کرد.
فاکتور دیگر نوع زمینی که امواج از آن عبور می کنند، است. برای مثال اگر امواج از یک منطقه ماسه‌ای عبور کنند باعث فرونشست ذرات می‌شوند که باعث می‌شود سطح زمین به داخل فرو رود و خسارات زیادی به بار آورد. درصورتی که اگر این امواج از سنگهای سخت عبور کنند، مقدار جابجایی و صدمات وارده کمتر خواهد شد. همیشه زلزله‌های بزرگتر مخربتر نیستند. برای مثال ممکن است یک زمین لرزه با بزرگی 9 ریشتر که کانون آن در فاصله دورمتر قرار دارد، خسارت کمتری نسبت به یک زمین لرزه 6 ریشتری که ساختمانهای منطقه موردنظر محکم نبوده و تراکم جمعیت در آن بالا باشد، داشته باشد.تصور کنید که چقدر زمان و هزینه نیاز است که خانواده‌هایی که زنده مانده‌اند دوباره خانه، شغل و وضعیت مناسب موردنظرشان را بدست آورند. این احساس از دست دادن دوستان و خانواده آنقدر دردناک و تلخ است که هیچ کسی دوست ندارد که هرگز آن را احساس کند.
منبع
زمین شناسی ساختمانی و تکتونیک ، حسن مدنی
زمان در زمین شناسی، ایچر – ال، دان